طبع قهوه گرم است یا سرد؟
فهرست مطالب
«طبع قهوه گرم است یا سرد؟» این پرسشی است که بسیاری از مصرفکنندگان قهوه هنگام تجربه بیخوابی، افزایش انرژی، ضعف گوارش یا حتی نشاط بعد از نوشیدن قهوه از خود میپرسند. در طب سنتی ایرانی، شناخت طبع غذاها اساس حفظ تعادل جسم و روان است. وقتی بدانیم هر خوراکی از نظر حرارتی چه ماهیتی دارد، میتوانیم آن را هماهنگ با مزاج خود مصرف کنیم و از بسیاری از مشکلات گوارشی، عصبی و خلقی پیشگیری کنیم. قهوه برای بسیاری از افراد به منبع انرژی، افزایش تمرکز و حتی بخشی از عادات روزانه تبدیل شده است. به همین دلیل پاسخ به سؤال «طبع قهوه گرم است یا سرد؟» تنها یک کنجکاوی ساده نیست، بلکه موضوعی مهم برای انتخاب آگاهانه و حفظ سلامت محسوب میشود. از نگاه طب سنتی ایرانی، قهوه طبعی مایل به سرد و خشک دارد، اما این ویژگی بسته به نوع دانه، روش دمآوری و ترکیبات همراه آن قابل تغییر است. هدف ما در این مقاله از کافه نون آن است که با ترکیبی از دانش سنتی و یافتههای علمی، تصویری روشن و کاربردی از طبع قهوه ارائه دهیم و توضیح دهیم چرا این نوشیدنی چنین اثراتی بر بدن دارد، چگونه میتوان آن را با مزاجهای مختلف هماهنگ کرد و چه نکاتی در مصرف روزانه باید رعایت شود.
عوامل مؤثر بر تغییر طبع قهوه
برای درک بهتر اینکه طبع قهوه گرم است یا سرد باید بدانیم که طبع نهایی قهوه تنها به ذات خود دانه محدود نمیشود و عوامل مختلفی مانند نوع دانه، روش تهیه و افزودنیهای همراه آن میتوانند مزاج قهوه را تغییر دهند. به همین دلیل لازم است تکتک این موارد بررسی شوند تا نتیجهگیری دقیقتری داشته باشیم. در ادامه این عوامل و تأثیرشان بر طبع قهوه را بررسی میکنیم:
-
تفاوت نوع دانه
نوع دانه تأثیر قابلتوجهی بر طبع قهوه دارد، زیرا درصد کافئین، روغنها و ترکیبات معطر در عربیکا و روبوستا متفاوت است. دانه عربیکا معمولاً لطافت بیشتری دارد، رایحهاش قویتر است و کافئین کمتری دارد؛ بنابراین مزاج ملایمتری ایجاد میکند. در مقابل، روبوستا کافئین بالاتری داشته و سنگینتر محسوب میشود، به همین دلیل میتواند اثرات سردی و خشکی بیشتری بر بدن ایجاد کند. از نگاه مزاج قهوه، دانه روبوستا معمولاً سردتر و خشکتر از عربیکاست و برای افراد با طبع سرد چندان مناسب نیست مگر با ترکیبات گرمکننده. اگر میخواهید فرق این دو نوع قهوه را دقیق بدانید، به مقاله تفاوت قهوه عربیکا و روبوستا مراجعه کنید.
-
طرز تهیه
روش دمآوری از مهمترین عوامل تعیینکننده مزاج قهوه است. قهوه ترک با آسیاب بسیار ریز و دمآوری طولانیتر، طبعی معتدلتر دارد و از شدت سردی آن کاسته میشود. اسپرسو به دلیل غلظت بالا و استخراج سریع، اثرات محرک قویتری دارد و برای برخی افراد میتواند حرارت و خشکی بیشتری ایجاد کند. قهوه دمی؛ مانند فرانسه یا پوراور به دلیل رقیق بودن، اثر سبکتری بر طبع میگذارد و معمولاً سردتر احساس میشود.
پیشنهاد مطالعه: دم آوری قهوه با موکاپات
-
ترکیب با افزودنیها
افزودنیها نقش مهمی در متعادل کردن طبع نوشیدنی دارند. مثلاً افزودن شیر میتواند از خشکی ذاتی قهوه بکاهد و آن را به اعتدال نزدیکتر کند، بهخصوص برای کسانی که سردمزاج هستند. ادویههایی مانند دارچین و قهوه، زنجبیل یا هل، طبع قهوه را گرمتر کرده و مصرف آن را برای کسانی که سردی گوارش دارند مناسبتر میکند. در مقابل، قهوه سیاه بدون افزودنیها معمولاً طبع خشکتری دارد و برای برخی مزاجها باید با مصلح مصرف شود.
طبع قهوه از دیدگاه علم تغذیه
بخش مهمی از خواص قهوه به دلیل وجود آنتیاکسیدانها، پلیفنولها و کافئین است که هرکدام نقش مشخصی در بهبود عملکرد بدن دارند. در نگاه تغذیه مدرن، ویژگی حرارتی مواد غذایی با ترکیبات فعال آنها ارتباط دارد. قهوه سرشار از کافئین، پلیفنولها و آنتیاکسیدانهاست. کافئین سبب افزایش متابولیسم، تحریک سیستم عصبی مرکزی و افزایش انرژی میشود؛ بنابراین برخی متخصصان این اثر را شبیه یک ماده گرمکننده میدانند، هرچند از نظر طب سنتی ممکن است تفسیر متفاوتی وجود داشته باشد. وجود آنتیاکسیدانها باعث کاهش التهاب و ارتقای سلامت سلولی میشود که این ویژگیها بیشتر به اثرات متعادلکننده نزدیک است. در دستگاه گوارش نیز قهوه میتواند ترشح اسید معده را افزایش دهد و تحرک رودهها را بیشتر کند، بنابراین برای برخی افراد با معده حساس ممکن است تحریککننده باشد. با این حال، علم تغذیه قهوه را نه کاملاً گرم و نه کاملاً سرد میداند، بلکه آن را محرک و تقویتکننده عملکرد بدن معرفی میکند.
تأثیر طبع قهوه بر بدنهای مختلف
تأثیر قهوه بر طبع بدن کاملاً وابسته به مزاج فرد است. طب سنتی معتقد است وقتی مواد غذایی با طبع بدن هماهنگ باشند، انرژی و نشاط بیشتری ایجاد میکنند و اگر ناسازگار باشند، باعث اختلالات جسمی یا عصبی خواهند شد؛ بنابراین در پاسخ به پرسش طبع قهوه گرم است یا سرد، چون افراد دارای مزاج سرد و گرم واکنشهای متفاوتی نسبت به قهوه نشان میدهند، بررسی اثر این نوشیدنی بر هر گروه ضروری است.
-
تأثیر بر افراد با طبع گرم
افراد گرممزاج معمولاً حرارت درونی بیشتری دارند و مواد محرک و خشککننده مانند قهوه میتواند این حرارت را افزایش دهد. احتمال بیخوابی، تپش قلب، تحریکپذیری عصبی و خشکی دهان در این افراد بیشتر است. برای این گروه، توصیه میشود قهوه بهصورت رقیقتر مصرف شود و ترجیحاً همراه شیر یا در ساعات اولیه روز باشد. پرهیز از نوشیدن چند فنجان پشتسرهم نیز به حفظ تعادل کمک میکند.
-
تأثیر بر افراد با طبع سرد
برای افراد با مزاج سرد، قهوه میتواند نقش بسیار مفیدی ایفا کند. اثرات محرک آن به افزایش انرژی، تمرکز و گرمی درونی کمک میکند. قهوه همچنین میتواند عملکرد گوارشی را بهبود بخشد و احساس رخوت صبحگاهی را کاهش دهد. اما برای جلوگیری از تشدید خشکی، بهتر است این افراد قهوه را با شیر، عسل یا یک مصلح گرم مصرف کنند.
-
تأثیر طبع قهوه بر زنان و مردان
تفاوتهای هورمونی میان زنان و مردان باعث میشود اثر قهوه نسبت به جنسیت متفاوت باشد. در برخی زنان، مصرف زیاد قهوه ممکن است روی تعادل هورمونی تأثیر بگذارد یا در دوران قاعدگی موجب افزایش دردهای شکمی شود. در دوران بارداری نیز باید میزان مصرف کاهش یابد. در مردان، قهوه معمولاً موجب افزایش انرژی و تمرکز میشود؛ اما زیادهروی در آن ممکن است موجب تحریکپذیری عصبی گردد. در هر دو گروه، هماهنگی مصرف با طبع بدن بهترین نتیجه را به همراه دارد.
پیشنهاد مطالعه: انواع عربیکا
چطور طبع قهوه را تعدیل کنیم؟
برای کسانی که همچنان دغدغه دارند طبع قهوه گرم است یا سرد؛ باید گفت که امکان تعدیل طبع آن وجود دارد. افزودن ادویههایی مانند دارچین، زنجبیل یا هل به قهوه باعث گرمتر شدن مزاج نوشیدنی و کاهش اثرات سرد و خشک آن میشود. ترکیب قهوه با شیر یا خرما نیز میتواند تعادل بیشتری ایجاد کند و از شدت خشکی بکاهد. انتخاب زمان مناسب مصرف قهوه نیز بسیار مهم است؛ معمولاً بهترین زمان بین ساعت ۹ تا ۱۲ صبح است، زمانی که بدن آمادگی بیشتری برای جذب و استفاده از کافئین دارد.
طبع انواع قهوههای پرمصرف
- قهوه ترک به دلیل دمآوری ملایم، طبع معتدلتری دارد.
- اسپرسو به علت غلظت بالا معمولاً خشکتر و محرکتر است.
- قهوه فرانسه یا دمی سبکتر است و به سردی نزدیکتر محسوب میشود.
- قهوه سبز که حرارت ندیده، معمولاً سردتر و قابضتر است.
- درباره قهوه سرد هم باید گفت که قهوه سرد و خشک از نگاه طب سنتی بیشتر به سردی میل میکند، درحالیکه قهوه داغ اثر متعادلتری دارد.
نتیجهگیری
در پاسخ به پرسش طبع قهوه گرم است یا سرد باید بگوییم از نگاه طب سنتی، طبع قهوه متمایل به سرد و خشک است؛ اما با افزودنیهای مناسب میتوان آن را معتدل کرد. در مقابل، علم تغذیه بیشتر بر ترکیبات فعال قهوه و اثرات محرک آن تأکید دارد و حرارتی بودن یا سردی را وابسته به میزان و نحوه مصرف میداند؛ بنابراین بهترین رویکرد، مصرف آگاهانه و متعادل است؛ یعنی هر فرد با توجه به مزاج خود، وضعیت خواب، فعالیت روزانه و واکنش بدنش تصمیم بگیرد چه نوع قهوهای، با چه طبعی و در چه زمانی برای او مناسبتر است. قهوه نوشیدنی ارزشمندی است، اما ارزش آن زمانی بیشتر میشود که بدانیم چگونه آن را مطابق نیاز بدن خود مصرف کنیم.
پرسشهای متداول
آیا طبع قهوه گرم است یا سرد؟
قهوه ذاتاً سرد و خشک در نظر گرفته میشود؛ اما نحوه دم کردن و افزودنیها میتوانند طبع آن را تغییر دهند. برای افراد سردمزاج بهتر است با مصلح مصرف شود.
طبع قهوه ترک با اسپرسو چه تفاوتی دارد؟
قهوه ترک به دلیل دمآوری ملایم، طبع معتدلتری دارد؛ اما اسپرسو به دلیل غلظت بالا خشکتر و محرکتر است و بیشتر به سردی میل میکند.
آیا قهوه برای افراد با طبع گرم مضر است؟
زیادهروی در مصرف ممکن است علائمی مانند بیخوابی یا افزایش حرارت بدن ایجاد کند. بهتر است این افراد قهوه را رقیقتر و همراه با شیر مصرف کنند.
آیا افزودن شیر یا ادویه طبع قهوه را تغییر میدهد؟
بله شیر طبع قهوه را معتدلتر میکند و ادویههایی مانند دارچین یا زنجبیل باعث گرمتر شدن مزاج قهوه میشوند.
قهوه برای افراد سردمزاج مفید است یا مضر؟
قهوه میتواند انرژی و تمرکز افراد سردمزاج را افزایش دهد؛ اما به دلیل خشکی بالا بهتر است با افزودنیهای گرم یا رطوبتزا مصرف شود.
بهترین زمان مصرف قهوه برای افراد گرممزاج چه ساعتی است؟
معمولاً ساعات میانی صبح بهترین زمان است، زیرا بدن در تعادل قرار دارد و اثرات تحریکی قهوه کمتر موجب افزایش حرارت و بیقراری میشود.
